Duurzaamheid ‘duur’ en ‘ingewikkeld’?
Wanneer over duurzaamheid wordt gesproken, leggen veel mensen vreemd genoeg de link met energie en de energietransitie. De energievraag zal zeker blijven, zo niet toenemen. Dus is het goed dat daar mensen bij stil staan. We kunnen dan ook aannemen dat veel mensen van goede wil zijn. De mens wil verandering, maar wil de mens de verandering in gang brengen? De mens is een gewoonte of een kudde dier. We volgen onze gewoonten of die van de massa. De massa neemt zonnepanelen, dus investeer je in zonne-energie. Wanneer we bewust een keuze willen maken om het verschil te gaan maken, is helaas niet voor iedereen weggelegd om diep in de portemonnee te moeten tasten. De energietransitie is slechts één van de zeventien globale duurzaamheidsdoelen. Maar als dat de duurzaamheid is waar we naar op zoek zijn, dan maakt het dat duurzaamheid gezien wordt als ‘duur’ en ‘ingewikkeld’.
Het lijkt erop dat zelfs de overheid er moeite mee heeft om keuzes te maken en een richting te bepalen. Er is immers een woningwet en er zijn andere regelgevingen waar aan moet worden voldaan. Er zijn veel meer eenvoudige methoden om duurzaam te zijn. In plaats van een overbodig nog goed gebruiksvoorwerp weg te gooien, geef je het aan een kringloopwinkel. Een simpel maar een prachtig voorbeeld van duurzaamheid. Een klein gebaar wat een werkelijk verschil maakt. Althans als iedereen dat zou doen.
Bewustzijnsverandering
Door de algehele focus op de energietransitie mag er geconcludeerd worden dat een bewustzijnsverandering in de breedste zin van het woord noodzakelijk is om werkelijk aan duurzaamheid te voldoen. De focus zal breder getrokken moeten worden om de doelen te behalen. Ten aanzien van de vervuiling is het vervaardigen van producten met grondstoffen welke een positieve invloed hebben op het milieu en de natuur, een belangrijk onderdeel in het slagen van een doel in duurzaamheid. Er zijn al verscheidene ontwikkelingen gaande die als gevolg van de bewustzijnsverandering gestart zijn.
Nul op de Natuur-Impactmeter
Een duidelijk en vooral actueel voorbeeld is het gebruik van plastic. We weten allemaal dat de productie van plastic, maar ook het plastic zelf schadelijk is voor het milieu. Om deze reden wordt het afval plastic centraal ingezameld en gerecycled. Een perfecte ambitie, want hierdoor is er een CO2 reductie voor productie van het plastic. Plastic als afval wordt weer opnieuw ingezet als grondstof. Het actuele aan plastic is de berichtgeving rond zwerfafval. Het is helaas zo dat er veel plastic afval langs de straten wordt aangetroffen. Zo ook hebben we een plastic soep in onze oceanen, welke door Boyan Slat gepoogd wordt schoon te maken. Hulde aan Boyan, maar het is mosterd na de maaltijd. Logistiek gezien gaat er iets mis. Zolang het plastic nog als product gebruikt wordt, zal Boyan Slat dweilen met de kraan open.
Het duurt niet lang meer; een verbod op het gebruik van plastic rietjes, wattenstaafjes en tandenstokers is in voorbereiding. Nog even en plastic is het asbest van de toekomst. En dan zal er een algeheel verbod op het gebruik ervan ontstaan. Wat als dat daadwerkelijk gaat gebeuren? Wat als we zo’n verbod alvast voor zijn? Als je bedenkt dat plastic nog maar zo’n 110 jaar bestaat, kan je je afvragen hoe onze grootouders hun producten verpakten. Vervolgens kan je afvragen hoe met de technieken die we tegenwoordig kennen, die verpakkingsmethoden van destijds kunnen innoveren. Wanneer er dan gebruik gemaakt wordt van enkel natuurlijke grondstoffen, weten we zeker dat de impact op de natuur geminimaliseerd wordt, sterker nog tot nul wordt terug gebracht. Zijn er al bedrijven uit de verpakkingsindustrie met dergelijke ontwikkelingen bezig? Dergelijk producten zouden met een keurmerk ‘nul’ op de natuur-impactmeter in de handel worden gebracht.
Terug naar de tekentafel
In de bouw kennen we de MilieuPrestatie voor Gebouwen (MPG). Deze MPG geeft aan wat de milieubelasting is van de materialen die in een gebouw worden toegepast. Het is een maatstaf voor de duurzaamheid in een gebouw. Hoe lager de MPG, hoe duurzamer het materiaal gebruik. Het bereken programma maakt gebruik van een database waaruit grondstoffen kunnen worden geselecteerd. Als een redelijk goede score wordt behaald is men als snel tevreden. Er wordt doorgewerkt met bewezen bouwmethodieken. Systemen die schijnen te werken. Met de eerder genoemde metafoor van het plastic, kunnen we een goede MPG score behalen, terwijl het mogelijk is dat er grondstoffen in het systeem opgenomen blijven met een schadelijk natuurimpact. Dat mag niet kloppen, maar het gebeurd.
Als we het echt goed willen doen, zal bij het trekken van de eerste lijn op de tekentafel serieus nagedacht moeten worden. Bij het trekken van die eerste lijn zullen vragen gesteld moeten worden. Wat heeft de locatie aan grondstoffen die in het gebouw gebruikt kunnen worden? Wat is de impact op de natuur als dat toegepast wordt? Denk weer even aan het metafoor van het plastic, hoe hebben onze voorouders zeg zo’n 4000 jaar geleden hun woningen gebouwd? Is het mogelijk dat we met huidige kennis en wetenschap die oude technieken kunnen innoveren? Het zal verrassend zijn als daar serieus tijd voor genomen wordt. Zodat deze onderzoeken naar ‘oude’ wellicht ‘nieuwe’ bouwmethodieken verricht gaan worden. Woningen zullen een label ‘nul’ op de natuur-impactmeter krijgen. Klinkt beter dan energie neutraal, toch?
Bronnen:
1. The Ocean Cleanup – https://www.theoceancleanup.com/
2. Verbod op Plastic – NOS – 24 oktober 2018
3. Duurzame Ontwikkelingsdoelen – http://www.sdgnederland.nl/