Droogte als argument voor ‘Groene Schaduw’

Droogte | Water

Tijdens één van de laatste avonden van de afgelopen hittegolf zat ik achter mijn woning onder genot van een droge Rosé naar het beregenen van mijn tuin te kijken. in verband met de droogte heb ik het beregenen de afgelopen week bijna om de dag en wel een paar uur gedaan. Naast dat mijn tuin het water hard nodig had, ervoer ik het sproeien als een heerlijke verkoeling. Overdag staat mijn terras in de groene schaduw van mijn appelboom, waardoor de thermometer op mij terras de 31 graden net bereikte, terwijl op mijn dak de temperatuur ruim 36 graden telde (Let op dit voordeel van groene schaduw: een verschil van 5 graden!). Door de beregening zakte de temperatuur op mijn terras in de tijd van een half uurtje zo een paar graden omlaag.

Mijn gazon is in de afgelopen weken veranderd van groen naar gevlekt geel-groen. Niet dat ik een super strak gazonnetje had, maar toch. Onlangs verscheen een onderzoek van de Wageningse Universiteit dat graslanden tot 37% minder groen zijn dan normaal. Als ik dat vergelijk met mijn gazon dan komt dat aardig overeen. Ik beeldde mij in hoe mijn gazon er uit zou zien als ik helemaal niet zou sproeien. Dan maar beter even de sproeier op de waterleiding aansluiten en een paar uur laten wapperen. Gedurende dat sproeien van mijn tuin, dacht ik aan de mogelijke klimaat veranderingen. En vroeg mij af of ten gevolge van een klimaat verandering wel vaker gesproeid zal gaan worden? Na een korte studie concludeerde ik in eerste instantie dat dat wel mee zou vallen, gemiddeld genomen is er zo eens in de vier á vijf jaar een hittegolf in Nederland. En sinds 1901 is het slechts twee keer voorgekomen dat er twee hittegolven in één zomer plaats vonden. Maar eenmaal dieper in de materie gedoken zag ik dat de laatste hittegolf in 2015 was en dat is dus drie jaar geleden. En die laatste keer dat er twee hittegolven in één zomer plaats vond was in 2006. De keer daarvoor was in 1941. Het valt op dat de interval kleiner is geworden. Daarnaast valt het ook op dat er de laatste jaren veel extremen in het weer worden waargenomen. Nu ervaren we dat allemaal nog als bijzonder of als een incident. Er wordt verwacht dat over een jaar of veertig (dus in 2060 !) een zomer als deze normaal is. Dan is het normaal dat er lange periodes van droogte zijn. Om onze oogsten te behouden zal er dan elke zomer miljoenen kubieke meters aan water over landerijen worden gesproeid.

'ontgroening' landschap - bron De Stentor

Grote delen van de landerijen word met oppervlakte water beregend, maar bij extreme droogte mag dat ook niet meer. Dan blijft er enkel het drinkwater over, moet dat dan allemaal? Ah joh, een kubieke meter water kost maar een kleine euro. En Nederland heeft toch water genoeg? Dat klopt, in de afgelopen periode van extreme hitte is er geen gebrek aan water geweest. Maar zal dat ook zo blijven…? En kijk eens goed naar je rekening afschriften, en stel dan nog eens de vraag of één kubieke meter water werkelijk maar één euro kost…? En vergeet niet dat de gemeente per kubieke meter water verbruik rioolheffing rekent. In mijn gemeente is dat ruim twee euro. Dus een kubieke meter water kost in plaats van één euro, al gauw drie euro. Het is handig om er van bewust te zijn dat het water duurder is dan je denkt.

Regenwater afvoeren

Enfin, zo rond de schemering zat ik heerlijk aan mijn Rosé te nippen, onze kat lag in een stoel naast mij te slapen. Plots reageerde hij op geritsel uit de tuin, normaal rent hij daar gelijk op af in de hoop een prooi te scoren. Dit keer bleef hij alert in de stoel zitten. Samen met hem zag ik een Egel uit de tuin en langs mijn stoel op schuifelen en achter een paar dakpannen kroop die bij de afvoer van het regenwater staan. Aan de reactie van onze kat was het ook af te lezen; In onze tuin is het niet vreemd dat er een egel rond doolt, maar dit keer kwam hij wel heel dicht bij. Op dat moment bedacht ik mij dat egels in een hete zomer als deze best wel eens een beetje behoefte aan wat water kunnen hebben. Daarom heb ik gelijk een schoteltje met water voor het beestje in mijn tuin neergezet. Vervolgens nadat ik de egel aandachtig had bestudeerd en ik geconcludeerd had dat het werkelijk een lief beestje is, richtte ik mijn aandacht naar de afvoer van het regenwater waar het beestje vlak bij zat. Mijn afvoeren zijn ‘gewoon’ aangesloten op het gemeentelijk riool. En zo gewoon vond ik het op dat moment eigenlijk niet. Ik bedacht mij op welke wijze ik mijn afvoeren kan afkoppelen en het regen water wat op mijn dak opvang in mijn tuin gedoseerd kan infiltreren. In een situatie als de laatste hittegolven zou ik dan niet mijn drinkwater maar mijn zelf opgevangen regenwater infiltreren of sproeien. Uit een studie van een project weet ik dat er jaarlijks gemiddeld meer dan 800 liter per vierkante meter regen op mijn dak valt. En indien de afvoer aangesloten is op het gemeente riool, wordt dat getransporteerd naar buiten het stedelijk gebied en komt dan vervolgens niet in mijn tuin terecht.

Los van het afkoppelen van mijn hemelwaterafvoeren constateer ik dat er erg veel tuinen en straten voornamelijk voorzien zijn van bestrating. Het ontbreekt in deze straten vooral aan groene schaduw. Een belangrijk bijkomend voordeel van groene schaduw is dat wortelen van de bomen en planten, in tijden van water overschot, het water als een spons vasthouden. In perioden van droogte zal deze watervoorraad langzaam worden geraadpleegd. Ook zorgen deze wortelen bij extreme regenval dat het water dieper de grond indringt en in deze ‘spons’ wordt opgeslagen. Het afkoppelen van hemelwaterafvoeren en het geleidelijk infiltreren van het water, kan er toe bijdragen dat het de hoogte van het grondwater meer gestabiliseerd wordt.

Groene stadsbeken

Ook was er in het nieuws dat steeds meer gemeenten werken aan het herstel van oude wateren of leggen een compleet nieuwe beek aan. Gemeente hebben daar meerdere redenen voor. Naast dat het een mooi plaatje is voeren ze bij hevige regenval het overtollige water af en in warme perioden zorgen ze voor verkoeling. De gemeenten Enschede en Apeldoorn hebben al meerdere beken met succes geïmplementeerd. Met de geruststelling dat overheden zich bewust zijn van de klimaatsveranderingen, maar vooral met de gevolgen daarvan. Hoop ik dat ook dat mijn gemeente zich daar voor in zal zetten. Een ding is zeker, ze is daar zeker bewust van. Toch, Gemeente Brummen…? Eerder heb ik mijn gemeente al uitgedaagd om te investeren in groene schaduw. Deze uitdaging staat nog steeds. Misschien is een stadsbeek ook wel een fijne voor deze uitdaging. Maar goed met mijn overdenking heb ik wederom om een argument gegeven waarom te investeren in groene schaduw; nml. De wortelen van de zo geliefde groene schaduw houden het water vast en voorkomen zo uitdroging.

Enthousiast geworden om in nieuwe projecten het afkoppelen van de regenwater afvoer te stimuleren zag ik dat de egel zijn pad inmiddels weer had vervolgt. In het schoteltje water wat ik voor hem neer had gezet zat inmiddels een dikke kikker. Mijn kat lag weer rustig te slapen en nadat ik de sproeier uit had gedaan, stelde ik aan mijn vrouw voor om dat slapen ook maar eens te gaan doen.

#klimaatadaptatie #groeneschaduw #hittestress #watertekort
Bronnen:
1. WUR – Grasland tot 37 minder groen dan normaal
2. nu.nl – droogte toekomst pas in 2060 zomer als normaal
3. nos.nl – tweede landelijke hittegolf een feit
4. brummen.nl – rioolheffing